میراث فرهنگی » آثار ملی » آثار ناملموس

میراث فرهنگی ناملموس

اهمیت میراث فرهنگی ناملموس و نیز پاسداری از آن از سوی جامعه جهانی به خوبی به رسمیت شناخته شده و تصویب کنوانسیون 2003 یونسکو درخصوص پاسداری از این میراث، قانون الحاق جمهوری اسلامی ایران به این کنوانسیون در سال 1384 و نیز آئین نامه اجرایی این قانون مصوب 1387 هیآت وزیران شاهدی بر این مدعاست.

همانطور که در ماده 2 کنوانسیون 2003 بیان شده: میراث فرهنگی ناملموس به جوامع، گروها و افراد حس هویت و استمرار می بخشدو ضامن توسعه پایدار است.

اما بسیاری از بیان ها و ادبیات شفاهی، هنرهای اجرایی، آئین ها و مراسم اجتماعی و آئینی، دانش و مهارت های سنتی، صناعت و کسب و کار سنتی و .... به علت تعداد در حال کاهش حاملان و مجریان این مهارتها، بی علاقگی رو به افزایش جوانان و نیز کمبود بودجه در خطر نابودی هستند.

یکی از موثرترین راهها برای پاسداری پایدار از میراث ناملموس، تضمین استمرار و توسعهی دانش و مهارت حاملان و مجریان آنها و انتقال و آموزش آن به جوانتر ها و نسل های بعدی است.

به همین منظور نخستین اقدام مهم در راستای پاسداری از میراث ناملموس و حاملان آن، تضمین شناسایی این عناصر و افراد و گروه ها به وسیله ایجاد و به روز رسانی فهرست های ملی است.

در این راستا حاملان و مجریان کم نظیر میراث ناملموس باید شناسایی شوند، به طور رسمی به رسمیت شناخته و تکریم شوند، و کلیه اقدامات لازم در خصوص پاسداری از دانش و مهارت ایشان شامل انتقال و آموزش به نسل های بعدی، مستند نگاری، توسعه و ترویج انجام پذیرد.

معیارهای کلی برای ثبت آثار ناملموس در فهرست اثار ملی کشور:

1-زنده باشند

2-با مجموعه قوانین حقوق بشر و محیط زیست منافاتی نداشته باشد.

3-با اصول توسعه پایدار همسو باشد.

4-تاریخی باشد  (حدود 70 سال، یعنی به اندازه سه نسل، تاریخ داشته باشد)

5-ثبت عنصر، به الزامات احترام متقابل میان اجتماعات، گروهها و افراد، خدشه وارد نکند.

6- مردم بومی شامل حاملان و اجرا کنندگان عنصر، آنرا بخشی از هویت تاریخی و فرهنگ خودشان بدانند و  همچنین راضی به ثبت آن باشند.

7-ثبت عنصر به نام یک گروه، باعث ایجاد حساسیت و اعتراض دیگر گروه ها نشود.

8- خلاقیت و تغییر بر اساس تغییرات جامعه در عنصر بیان شود (عناصر ناملموس معمولاً اصیل و دست نخورده باقی نمی مانند مثلا در طول تاریخ یا از حرکت میان روستا به شهر یا در برابر ابزار و فن آوریهای جدید تغییر میابند).

9- عنصر پیشنهادی دارای یک یا چند وجه متمایز با موارد ثبت شده داشته باشد. زیرا هدف ثبت، بیان تفاوتها و تنوعات در تجلیات فرهنگی است.

10- ترجیحاً موضوعات به صورت کلی و مجموعه ای نباشد مثلا به جای موضوع کلی"مراسم عروسی در استان..."، هر یک از بخشهای عروسی که وجه متمایزی با دیگر نقاط دارد، بصورت یک پرونده مستقل ارائه شود (مانند رسوم، سازها، نواها، پوشاک، خوراک و دیگر مواردی که بصورت خاص و متفاوت در  عروسی یک منطقه انجام می شود.

11- همین امر در موضوعاتی مانند آیین های محرم، نوروز یا شیوه های دامداری، کشاورزی و غیره مصداق دارد.

نسبت شناسی عنصر با شاخه های موضوعی مرتبط با میراث فرهنگی ناملموس

میراث ناملموس در شهرستان نطنز :

شهرستان نطنز  گنجینه‌ای از میراث ناملموس استان اصفهان است این شهرستان  با پیشینه تاریخی به بلندای حیات متمدنانه انسان، مهد آیین‌ها و سنت‌های اصیل ایرانی و اسلامی است که مردمانش همچنان در گذر زمان توانسته‌اند ضمن حفظ هویت فرهنگی خود در اشاعه و بسط فرهنگ‌های بومی و محلی خود نیز موفق شوند. شناسایی و ثبت آثار ناملموس این شهرستان با توجه به اهمیت آن‌ها درچند سال اخیر مورد توجه قرار گرفت به گونه‌ای که در این راستا تاکنون افزون بر 16 اثر  شهرستان نطنز در حوزه میراث ناملموس در حوزه‌های مختلف شهری و روستایی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.