آیین جل جلانی روستای طامه

آیین جل جلانی روستای طامه

   روستای طامه در دامنه کوه کرکس با  آب و هوایی سرد و کوهستانی است که بیشتر مردم روستا به کشاورزی و دامداری مشغول هستند، از مهم‌ترین محصولات کشاورزی این روستا می‌توان گلابی نام برد که به تحفه نطنز معروف است.

   مردم این روستا گویش مخصوص به خود را دارند که گویشی زیبا و نسبتا سخت محسوب می‌شود؛ این روستا آبشار زیبایی دارد که به نام محلی (پاپُل) نامگذاری شده است و جذابیت خاصی به این روستا می‌دهد.

یکی از مراسم‌های بسیار قدیمی مرسوم در طامه جل جلانی بوده که مدت سه شب پیاپی در شب‌های ۱۷، ۱۸ و ۱۹ دی‌ماه همه‌ساله اجرا می شود.

   طریقه اجرا این مراسم  بدین‌صورت است که جوانان و نوجوانان روستا غروب دور هم جمع شده  و تعدادی از آن‌ها در دامنه‌ کوه‌های مشرف‌به روستا و باغات مزارع آتش‌افروزی می پردازند  بزرگ‌ترها به آن‌ها گوشزد می‌کردند کهاز اصول اعتقادی برپایی آتش این است که نور آن باید  به باغات بتابد.

 در این زمان تعدادی از مردم هم در اوج سرما و برف به زمین‌ها و باغات خود سرکشی کرده و سنگی را روی گلوگاه درختان می‌گذارند زیرا  معتقدند که این کار باردهی  درختان را زیاد می‌کند.

 پس از گذشت پاسی از شب جوانان شرکت‌کننده به‌صورت گروهی در حالی‌که یکی از آن‌ها به‌عنوان استاد در پیشاپیش حرکت می‌کند در کوچه‌های روستا به حرکت در آمده و در مقابل هر خانه‌ای یک نفر به عنوان مسول دسته  اشعار مختص این شب را  می‌خواند و همگی در جواب او کلمه هو را تکرار می کنند .

متن و شعر مراسم سنتی جل جلانی روستای زیبا و تاریخی طامه

   جل جلانی هوی/ حلوای تن تنانی هوی/ حلوای چرب و شیرین هوی/ بگذار به ظرف چینی هوی/ ببر خدمت بی‌بی هوی/بی‌بی و بی‌بی‌زاده هوی/اسبش نره یا ماده هوی/ حاجی بو شو به مکه هوی/باچل چهار و اشتر هوی/ هر اشتری به حلقه هوی/ هر حلقه‌ای به دینار هوی/ هر دیناری صد دینار هوی/ باد اومد بازی کنیم هوی/دل خود راضی کنیم هوی....

   آقا / خانم ... شمایید از باغ گل درآیید قبا بپوشید نچایید ور دارید و بیایید پس از اتمام شعر صاحب‌ هر خانه با توجه به امکانات و کرم شخصی مقداری آجیل محلی قند یا تحفه‌ای دیگر در سینی گذاشته و برای آن‌ها می‌آورد فردی که به نام انباردار تعیین‌شده آن را تحویل گرفته و در توبره یا خورجین می ریزد.

 صاحب‌خانه در موقع تحویل هدیه مقدار کمی از آجیل‌های درون توبره را به‌عنوان تبرک از آنها می‌گیرد که با آنها چم چیده می‌گویند، اگر تازه‌دامادی در بین جوانان باشد  شربت هم بین مراجعین به خانه تهیه و از آنها پذیرایی می شودو بعد از تشکر از صاحب‌خانه دعا و صلوات به درب خانه بعدی می روند. این مراسم تا نیمه‌های شب ادامه و صدای جوانان در همه جای روستا شنیده می شود، پس از مراسم در محل حسینیه، مسجد و رخت‌کن حمام نسبت به تقسیم آجیل‌ها اقدام می نمایند.

تقسیم خوراکی‌ها

    اگر مقدار کالای جمع شده قابل‌توجه باشد پس از تفکیک مقداری از آن‌ها را به فروش رسانده  و صرف خیرات یا در اختیار خانواده‌های مستمند قرار می دهند در موقع تقسیم بین شرکت‌کنندگان بعضی‌ها سهمیه خود را به افراد کم‌بضاعت می دهند این مراسم در اصل یک حرکت شادی‌بخش در وسط زمستان سرد است که نمونه‌ای است از جشن‌های بزرگ مردم درگذشته‌های دور.

   البته در مناطق و روستاهای دیگر شهرستان، مراسم شبیه جل جلانی در ماه رمضان بعد از افطار توسط نوجوانان برگزار می‌شود که در ابیانه هوم بابا و در برز جیر جیرونی نام دارد، از اشعار جل جلانی درگذشته تمام با گویش طامه اجرا می‌شده که این مراسم درگذر زمان با تغییراتی همراه بوده است این رسم به شماره 1201  در سال  ۱۳۹۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است .