مسجد بیرین خالد آباد

مسجد بیرین خالد آباد

شماره ثبتی: 14215 

تاریخ ثبت بنا:1384/11/09

مسجد بیرین یکی از مساجد تاریخی متعلق به دوره ایلخانی واقع در شهر خالد آباد است این مسجد برروی سکویی به ارتفاع 2/20 متر از سطح معبر واقع میباشد ساخت بنای فوق بصورت یک فضای اصلی گنبد خانه در مرکز و فضاهای جانبی محیط بر این فضا میباشد. هندسه این فضاهای جانبی در امتداد دو محور طولی و عرضی فضای گنبد خانه تعریف شده است. این فضاهای محیطی ورودیهای متفاوتی داشته است. که آثار آن در ساختار کنونی پابرجاست و این امر نشان از موقعیت ویژه قرار گیری این بنا در سایت خود بوده است.

ساختار سازه ای فضای گنبد خانه بصورت دیوارهای خشتی حجیم با حداقل ضخامت یک متر میباشد که در یک فضای مربعی شکل به عنوان تکیه گاه گنبد قرار گرفته است. این مربع بوسیله چهار تاق هلالی که بگونه ای تزیینات هم دراین گوشه سازیها انجام گرفته است به هشت ضلعی منظم بدیل شده است و زمینه را برای قرار گیری گنبد مهیا کرده است.

تزیینات در این گوشه سازیها تقریبا نقش پتکانه در گنبد داشته است بگونه ای که معمار از گوشه خشت ها را بصورت دندانه ای کار کرده تا بر نقطه تماس گنبد ها مماس گردد. پتکانه یا تیپ چین از شاهکار های معماری اسلامی دوران سلجوقی میباشدیکی از ویژگی های منحصر بفرد این بنا نقش متقابل ارتباط و کارایی تزیینات و سازه میباشد در مسجد بیرین تزیینات عین سازه و سازه عین تزیینا ت میباشد و این دو یکدیگر را تعریف میکنند. از دیگر ویژگی های منحصر بفرد این اثر رویکرد برون گرایی بنای فوق نسبت به محیط پیرامون خود میباشد که این امر نشان دهنده موقعیت ویژه مسجد بلحاظ اجتماعی و کالبدی در ان دوران بوده است.