نخل گردانی روستای وش   

   نخل گردانی روستای وش   

   روستای تاریخی وش در دامنه ارتفاعات کرکس در شهرستان نطنز واقع شده است. موقعیت روستا بنحوی است که در قعر دره واقع شده و دارای آب و هوای کوهستانی میباشد . میزان بارندگی روستا 185 میلیمتر و دارای تابستانهای معتدل و زمستانهای بسیار سرد است. راه ارتباطی روستا جاده فرعی منشعب از جاده نطنز کاشان میباشد که پس از طی مسافت 15 کیلومتر به جاده مالرو روستا می رسیم که از آنجا حدود یکساعت پیاده روی تا روستا  مسافت میباشد . راه جدید الاحداث دیگری از سه راهی کاشان –نطنز – هنجن به سمت وش کشده شده که راه شوسه ای است به فاصله تقریبی 15 کیلومتر که به خود روستا راه دارد قابل ذکر است که روستا دارای بافت اصیل بلحاظ تاریخی و معماری میباشدسنت نخل برداری در روستای وش دارای پیشینه طولانی می باشد و به گفته اهالی قدمت نخل موجود در روستا بیش از دویست سال میباشد . سنت نخل برداری در روستای وش در سه روز مختلف همه ساله برگزار میشود روز عاشورا ، و روز بعد از عاشورا و روز بیست و هشتم ماه صفر روزهایی هستند که در روستای وش مراسم نخل برداری انجام میشود . که بلحاظ نحوه اجرا دارای تفاوتهایی در این سه روز میباشد . اجرای مراسم عزاداری در پشت بام مسجد و گذر نخل از مسیر اصلی  باغات و اراضی روستا و حمل نخل به بالای کوه و زیارات موجود در بالا دست روستا از ویژگیهای خاص مراسم میباشد . تقریباً تمام ساکنان روستای وش که به شهرهای مختلف مهاجرت کرده اند در این سه روز به روستا برمیگردند تا در اجرای مراسم نقش داشته باشند . آیین های مذهبی  همواره ریشه در باورهای عتقادی مردم دارد .. مردم در روستا وش اعتقاد خاصی به نخل و مراسم آن دارند .مراسم نخل برداری روستای وش همه ساله در روز عاشورا و روز بعد از آن و در روز 28 صفر با شکوه خاصی برگزار میشود .در رو عاشورا و پس از خوردن صبحانه در حسینیه روستا ،هیئت روستا به همراه زنان به سمت مسجد جامع حرکت می کنند مراسم عزاداری در پشت بام مسجد و در فضای باز انجام میشود و این اشعار در پشت بام خوانده میشود :

خسرو بتها روز عاشورا                                           با فغان گفت زینب ای خواهر

که اندرین صحرا مانده ام تنها                                 کهنه پیراهن بهر من آور

بنگر ای زینب بی کس و یارم                                 اندرین صحرا بی مدد کارم

در کف دشمن بین گرفتارم                                   اندرین صحرا بی کس و یارم

زینب محزون با دل پرخون                                  گفت و ای شاها ، رو سوی میدان

                                  ای برادر جان ای برادر جان

شاه مظلومان گفت و با افغان                            رو تو ای زینب  ، در بر طفلان

جمع کن دور خود یتیمانم                               باش و غمخوار ، یار طفلانم

اشعار فوق از زمان صبح تا ظهر روز عاشورا در پشت بام مسجد جامع روستای وش ، همراه با اهالی و بصورت دسته جمعی خوانده میشود در این زمان زنها نیز داخل حیاط خانه مجاور مسجد جامع ( خانه عباسی ) به عزاداری می پردازند . پس از آن هیئت در داخل مسجد مدت کوتاهی به عزاداری  می پردازد در ادامه مراسم پذیرایی داخل حسینیه انجام میشود عصر عاشورا مراسم نخل برداری انجام میشود نخل یا همان تابوت نمادین در روز قبل عاشورا بصورت بسیار ساده و با پارچه های مشکی و سبز تزیین می شود در روز عاشورا نخل از حسینیه نخل بیرون آورده شده است پایه های نخل در گذشته بصورت موروثی بوده و مختص خاندانهای مشهور وش از جمله خاندانهای خادمی ، اکبری ، علیزاده و اسماعیل زاده بوده اما در حال حاضر اکثر جوانان روستا در اجرای نخل برداری سهیم میباشند .

در این روز اولین نوحه ای که همراه نخل برداری  در جلو نخل خوانده میشود این است :

امتان مصطفی وقت عزاست ، سینه ها بریان کنید               شیعیان مرتضی فصل عزاست، سینه ها بریان کنید

در عزایش فاطمه خیر النساست، سینه ها بریان کنید     این چنین غوغا و ماتم در کجاست،سینه ها بریان کنید

در زمین و در سماء خیرالنساست، سینه ها بریان کنید            سر جدا شد از قفا در کربلا، سینه ها بریان کنید

در کنار علقمه با صد نوا ، سینه ها بریان کنید                      دست عباس علی ازتن جدا، سینه ها بریان کنید

اکبر صد پاره در کربلا، سینه ها بریان کنید                    اصغر از سوز عطش بی تاب شد، سینه ها بریان کنید

                           به روی دست پدر در خواب شد، سینه ها بریان کنید

   نخل از راسته یا مسیر اصلی روستا حرکت داده میشود و با توجه به اعتقاد اهالی مبنی بر اینکه نخل از یک مسیر نباید حالت رفت و برگشت داشته باشد لذا بخشی از مراسم نخل گردانی در مسیرهای عبور  داخل باغات و اراضی کشاورزی صورت میپذیرد با توجه بافت تاریخی  روستا که دارای کوچه ها و معابر تنگ و باریک میباشد نخل متناسب با آن ساخته شده است. روز پس از عاشورا  و همچنین در روز 28 صفر اهالی در مقابل حسینیه نخل جمع شده و با سینه یا زنجیر زنی نخل را بر می دارتد و به سمت زیارتهای دو گانه روستا که در بالا دست و بر روی ارتفاعات مشرف شمالی روستا واقع شده  ( کوه تیز کوه ) حرکت میکنند . این مسیر که بیش از 1500 مترطول دارد  دارای  شیب نسبتا تند میباشدکه  مشقتهایی را برای عزادران و بویژه حاملین نخل بوجود می آورد. در میانه راه و در گردنه گلستانه ،  نرسیده به زیارت اولیاء الله بالا ، نخل را بر زمین میگذارند و این اشعار توسط عزاداران خوانده میشود :

ای نوگلان گلستان حیدر                                                 از ما شما را سلام علیکم

یا غائبان اندر این کوخ و یکسر                                                از ما شما را سلام علیکم

روزی که گشتید وارد در اینجا                                           از ما شما را سلام علیکم

غیر از شماها نداریم یار و یاور                                            از ما شما را سلام علیکم

                                                    ما بی پناهیم سلام علیکم

   سپس نخل را برداشته و به سمت زیارت می روند و در آنجا مقابل زیارت نخل را گذاشته و به عزاداری می پردازند سپس به سمت زیارت پایین یا کعبه کوچک حرکت می کنند و در بین راه در قبرستان روستا توقف کوتاهی دارند و ضمن انجام عزاداری و ادای فاتحه بری گذشتان  توسط نزدیکان و اقوام  کسانی که در آن سال متوفی داشته اند با نان عباسعلی و دیگر تولیدات روستا مانند خشکبار و میوه پذیرایی میشوند و در ادامه حرکت به زیارت رفته و در آنجا نیز به عزاداری می پردازند سپس به سمت روستا بر میگردند در بین راه  ودر محلی که برای زائران زیارت ساخته شده در داخل مسجد و حسینیه پذیرایی شده و پس از آن نخل را برداشته و به روستا می برند و آنرا در جایگاه یا حسینیه نخل قرار می دهند .