محوطه باستانی اریسمان

محوطه باستاني اريسمان :

   اریسمان با مختصات جغرافیایی 33 درجه و 39 دقیقه ی شمالی و 51 درجه و 59 دقیقه شرقی قرار دارد و فاصله آن تا مرکز شهرستان 22 کیلومتر میباشد . در مورد وجه تسمیه اریسمان نظر کاملاً قطعی وجود ندارد برخی اریسمان را ارس ±مان معرفی کرده اند که ارس به معنای لغوی کلمه یعنی مزرعه و مان هم پسوند شباهت میباشد . وجود محوطه تاریخی اریسمان و اهمیت آن از نظر باستانشناسی و فلز کاری کهن برای اولین بار در سال 1375 مطرح و تحت پیگیری و کاوش قرار گرفت . این محوطه در 2 کیلومتری غرب روستای اریسمان و در دشتی خشک و بایر که از جنوبغرب به کوههای کرکس و از شمالشرق به رشته کوههای کم ارتفاع محدود میشود واقع شده است که دارای وسعتی بیش از 150 هکتار میباشد .اين مكان در واقع يك محل استقرار صنعتي بسيار گسترده اي بوده كه از هزاره چهارم ( اواخر سيلك 3) تا اواسط هزاره سوم پ.م ( سيلك 4 ) مورداستفاده قرار گرفته است .  

   طی حفاریهای باستانشناسی انجام شده در محوطه تاریخی اریسمان شاهد کشف تعدادی کوره سفال پزی بوده که در کنار آنها بقایایی از معماری که بصورت سنگ چین واضح میباشد یافت شده است که دیواره های آن از چینه ساخته شده است .

   وجود تپه های پوشیده از سرباره در این محوطه دلیلی برای انجام آزمایشات علمی دقیقی بر روی این سرباره ها شد و بعد از شروع حفاری بر روی این تپه ها که ارتفاعی کمتر از 2 متر از سطح زمینهای اطراف داشت نشان داد که متعلق به نیمه اول هزاره سوم پیش ازمیلاد بوده و قدیمی ترین لایه های این سرباره ها مستقیماً بر روی خاک بکر قرار گرفته است در اطراف این تپه پس ماندهای ذوب فلز به وفور یافت میشوند . در طول تحقیقات بعمل آمده آنچه میتوان گفت این است که ذوب سنگ مس در محوطه باستانی اریسمان همدوره با سیلک 4 و در زمانی بین اواخر هزاره چهارم تا میانه هزاره سوم پیش از میلاد صورت گرفته است.

   سفالهای منقوشی که در تمامی این محوطه یافت شده همدوره با سفال های یافت شده در دوره سوم سیلک می باشد که به همراه سفالها آثار سطحی دیگر از جمله ابزار سنگی ، سرباره و تکه های کوچک مس نشان دهنده این است که اریسمان می بایست یک استقرار صنعتی و بزرگ باشد که استحصال فلز مس در این مکان انجام می  گرفته است.

   در گمانه های آزمایشی که در حدود یک دهه قبل حفر گردیده بود تعدادی خمره تدفین بدست آمد که نشان از آن است که در گورستان منطقه تدفین به شکل خمره ای صورت گرفته و قبور ( خمره های تدفین) جوانترین دوره سکونت را در محل اریسمان نشان می دهند . خمره های تدفین با درپوشهای سفالی و ظروف کوچک سفالی و بقایای انسانی در درون آن بدست آمد . در کاوشهای اولیه دو مورد نیز النگوی مسی و مهره یا آویزهای سنگی پیدا شد . بنظر می رسد این تدفین های خمره ای همزمان با دوره جدیدتر سیک 4 می باشند.

   سفالینه های مکشوفه در محوطه که اکثراً چرخ ساز و تعداد محدودی دست سازند بیشتر سالم و همزمان با سیلک 4 می باشند و نقش نوارهای افقی و گاهی نقش مایه های پیچیده تر ، رایج ترین تزییناتی است که بر روی این آثار مشاهده میشوند .وجود آثارهای بدست آمده در محوطه باستانی روستای اریسمان نشان از استقرار یک محل صنعتی گسترده دارد که از هزاره چهارم تا اواسط هزاره سوم پیش از میلاد مورد استفاده قرار می گرفته است.

   یک مجموعه ساختمانی بزرگ در این محدوده آشکار شد . این مجموعه که در وضعیت حفاظتی مناسب قرار دارد ، درست بر روی خاک بکر واقع شده و از خشتهای خام ساخته شده است . سه اتاق بطور کامل و پنج اتاق دیگر بصورت ناقص از زیر خاک بیرون آمدند ، جهت دیوارها و نقشه بنا کاملاً واضح است ، در برخی قسمتها حتی شکل خشت ها نیز قابل تشخیص است . دیوارها که از دو ردیف خشت ساخته شده اند ظاهراً ساختمان بزرگی بوده است چرا که اتاقها در تمامی جهات خارج از محدوده ، ادامه می یابند. محوطه باستانی اریسمان در سال 1378 بشماره 2343 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.